به نقل از «ایران اکونومیست»

بالاپوشی در معرض انقراض

تاریخ انتشار: ۱۲ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۸۸۶۶۱۹

«سُخمه» بالاپوش زنان ایلامی است که این روزها کمتر کسی از آن استفاده می‌کند، مگر زنان مسن‌تر، آن هم در مناطق عشایرنشین. از این‌رو این نوع پوشاک که در خطر فراموشی قرار گرفته بود، در فهرست میراث ناملموس کشور به ثبت رسیده‌ است تا شاید حفظ شود.

سجاد نظری ـ کارشناس ثبت آثار ناملموس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان ایلام ـ درباره قدمت بالاپوش سنتی این استان به ایران اکونومیست گفت: قدمت این لباس محلی کُردی به سالیان بسیار دور برمی‌گردد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در واقع مردمان کردستان که خود از اصیل‌ترین مردمان مشرق زمین و ایران هستند، در طول سالیان دراز، لباس محلی کردستان را حفظ کرده‌اند و تغییرات اندکی در ظاهر لباس محلی کردی، ایجاد شده است. امروزه لباس محلی کردستان بخش قابل توجهی از فرهنگ و هویت مردمان کردستان را معرفی می‌کند.

او افزود: نخستین طراحی‌های موجود از لباس کردی به دوره صفویه برمی‌گردد. برای یافتن مستنداتی از قدیمی‌ترین لباس‌های کردی نیز می‌توان به حجاری‌های ورودی کاخ آپادانا و تصویر مردمان کُرد با لباس‌های محلی کُردی بر آن نگاره‌ها اشاره کرد. از دوره قاجار به بعد، تنوع بالای پارچه‌ها باعث تکامل بیشتر لباس‌های سنتی کُردی شد و به‌ مرورِ زمان بر زیبایی لباس‌های کردی زنانه نیز افزود. لباس‌های کردی امروزی، گرچه در شکل و ساختار تفاوت زیادی با نمونه‌های سنتی قدیم آن ندارند، اما در تزئینات و طرح پارچه‌ها بسیار متنوع‌تر شده‌اند.

همچنین زهرا آتش‌بار ـ پژوهشگر مد و لباس که درباره این نوع پوشاک در استان ایلام پژوهش و به تهیه پرونده ثبتی آن کمک کرده است، درباره این بالاپوش توضیح داد: «سُخمه» نوعی جلیقه است که زنان ایلام در گذشته برتن می‌کردند و لباسی است از جنس مخمل که معمولا قسمت پشت لباس از پارچه‌ای نخی درست می‌شود. این لباس بدون آستین است و برای دوام آن و برای ایستایی بهتر این تن‌پوش، که هم جنبه پوشش تزیینی داشته و هم جنبه لباس گرم، از آستر استفاده می‌شود.

او افزود: در قدیم از سکه‌های نقره و طلا و مرواریدهایی که دور آن را با نقره و آلیاژهایی دیگر درست می‌کردند، برای تزئین سخمه استفاده می‌شد. همچنین از یراق‌های زری و نوارهای طرح‌دار برای تزئین آن استفاده می‌کردند. آویزهایی به شکل صدف که معمولا نقره بود در اطراف «سُخمه» دوخته می‌شد. رنگ مخمل این لباس معمولا قرمز و سبز بود و هر چه سن زنان بیشتر می‌شد رنگ تیره‌تر، مثلا مشکی، استفاده می‌کردند و دختران بیشتر سخمه‌هایی به رنگ قرمز بر تن می‌کردند.

آتش‌بار همچنین گفت: روی سُخمه دو جیب نسبتا بزرگ و مربعی شکل می‌دوزند که روی جیب هم از آویزها و سکه‌ها، که پول‌های قدیمی (قروش) و شاهی و یا ریال است، استفاده می‌کردند. نظم خاصی که در دوخت این سکه‌ها به‌ کار رفته، زیبایی این لباس را بیشتر کرده است. هر چه پولدارتر و متمول‌تر و یا به‌قول‌معروف دولتمندتر بوده‌اند، سکه‌های بیشتری را روی آن می‌دوختند. در داخل سخمه و روی سینه و قسمت پایین هم دو جیب دیگر دوخته می‌شد. در گذشته تازه عروس‌ها سکه‌های کادویی را به روی سخمه خود آویزان می‌کردند.  

این پژوهشگر گفت: امروز کمتر از این پوشش استفاده می‌شود، مگر در مناطق عشایرنشین و یا در مراسم‌ها، به همین دلیل این تن‌پوش در خطر فراموشی قرار گرفته است. با این وجود، مهارت دوخت آن در آبان ماه ۱۴۰۱ و به شماره ۲۷۰۳ در فهرست آثار ناملموس کشور ثبت شد تا برای حفظ آن تلاش شود.

 

منبع: خبرگزاری ایسنا برچسب ها: لباس محلی زنان ایلام ، سخمه بالاپوش زنانه ، ایلام ، لباس محلی ، پوشاک محلی ، پوشاک سنتی زنان ، میراث ناملموس

منبع: ایران اکونومیست

کلیدواژه: ایلام لباس محلی پوشاک محلی پوشاک سنتی زنان میراث ناملموس لباس محلی ک سکه ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iraneconomist.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران اکونومیست» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۸۸۶۶۱۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

کشف خطر جدید میکروپلاستیک‌ها بر سلامت

نتایج تحقیقات جدید نشان می‌دهد که مواد شیمیایی سمی اضافه شده به مواد پلاستیکی برای مقاوم کردن آنها در برابر شعله می‌توانند از راه پوست یعنی تماس با میکروپلاستیک‌ها وارد بدن شوند.

به گزارش ایسنا، این تحقیق اولین ارائه‌کننده شواهد تجربی است که نشان می‌دهد مواد شیمیایی موجود به‌عنوان افزودنی در میکروپلاستیک‌ها می‌توانند به عرق انسان نفوذ کنند و سپس از طریق پوست جذب جریان خون شوند.

بسیاری از مواد شیمیایی که به‌عنوان ضد حریق و نرم‌کننده‌ها استفاده می‌شوند، به‌دلیل شواهدی مبنی بر اثرات نامطلوب سلامتی ازجمله آسیب به کبد یا سیستم عصبی، سرطان و خطراتی برای سلامت باروری ممنوع شده‌اند، با این حال، این مواد شیمیایی هنوز در وسایل الکترونیکی قدیمی، مبلمان، فرش‌ها و مصالح ساختمانی در محیط وجود دارند.

در حالی که آسیب‌های ناشی از میکروپلاستیک‌ها به‌طور کامل شناخته نشده است، نگرانی فزاینده‌ای در مورد نقش آنها به‌عنوان کانال قرار گرفتن انسان در معرض مواد شیمیایی سمی وجود دارد.

یافته‌های تحقیق در مورد جذب مواد شیمیایی

گروه تحقیقاتی در مطالعه‌ای که سال گذشته منتشر شد، نشان داد که مواد شیمیایی از میکروپلاستیک‌ها در عرق انسان  فروشسته می‌شود. نتایج تحقیق کنونی نیز نشان می‌دهد که این مواد شیمیایی می‌توانند از طریق عرق در سد پوستی، جذب بدن شوند.

این گروه در آزمایش‌های خود، از مدل‌های نوآورانه پوست سه بعدی انسان به‌عنوان جایگزینی برای حیوانات آزمایشگاهی و بافت‌های بریده شده انسانی استفاده کردند. این مدل‌ها طی دوره ۲۴ ساعته در معرض ۲ شکل متداول میکروپلاستیک حاوی دی‌فنیل اترهای پلی‌برومینه، یک گروه شیمیایی که اغلب برای پلاستیک ضد حریق استفاده می‌شود، قرار گرفتند.

نتایج و پیامدها برای سلامتی

نتایج نشان داد که 8 درصد از مواد شیمیایی در معرض پوست جذب می‌شوند و پوست هیدراته‌تر یا عرق‌آورتر سطوح بالاتری از مواد شیمیایی را جذب می‌کند. این تحقیق اولین شواهد تجربی را در مورد نحوه کمک کردن این فرآیند به سطوح مواد شیمیایی سمی موجود در بدن، ارائه می‌دهد.

دکتر اووکرویه آبافه، محقق این تحقیق از دانشگاه بیرمنگام انگلستان می‌گوید: میکروپلاستیک‌ها در همه جای محیط زیست وجود دارند و با این حال ما هنوز در مورد مشکلات سلامتی که می‌توانند ایجاد کنند، اطلاعات به نسبت کمی داریم.

نتایج تحقیقات ما نشان می‌دهد که آنها به‌عنوان «حاملان» مواد شیمیایی مضر هستند که می‌توانند از طریق پوست وارد جریان خون ما شوند. این مواد شیمیایی پایدار هستند، بنابراین با قرار گرفتن مداوم یا منظم در معرض آنها، انباشتگی تدریجی وجود خواهد داشت تا جایی که شروع به ایجاد آسیب کنند.

دکتر محمد عبدالله، دانشیار علوم محیطی در دانشگاه بیرمنگام و محقق اصلی این طرح، بیان کرد: این یافته‌ها شواهد مهمی را برای نهادهای نظارتی و سیاست‌گذاران به منظور بهبود قوانین پیرامون میکروپلاستیک‌ها و محافظت از سلامت عمومی در برابر مواجهه مضر فراهم می‌کند.

پروفسور استوارت هاراد، یکی از محققان، افزود: این تحقیق گام مهمی  در درک خطرات مواجهه با میکروپلاستیک‌ها برای سلامتی ماست. با تکیه بر نتایج، تحقیقات بیشتری برای درک کامل مسیرهای مختلف قرار گرفتن انسان در معرض میکروپلاستیک‌ها و چگونگی کاهش خطرات ناشی از این مواجهه مورد نیاز است.

این گروه قصد دارد در تحقیقات آینده، مسیرهای دیگری را که از طریق آنها میکروپلاستیک‌ها می‌توانند مسئول ورود مواد شیمیایی سمی به بدن باشند، از جمله استنشاق و بلع، بررسی کنند. این کار توسط فلوشیپ تحقیقاتی ماری کوری در برنامه تحقیقات و نوآوری افق ۲۰۲۰ اتحادیه اروپا تامین می‌شود.

یافته‌های این تحقیق در Environment International منتشر شده است.

کانال عصر ایران در تلگرام